طبقه بندی
ردیف |
شاخه/گویش |
گونه |
حوزه جغرافیایی |
الف |
کرمانجی شمالی |
جزیره ای،هکاری،بایزیدی،بوتانی،شمدینانی ،بادینانی |
در ترکیه:مناطق کرد نشین جزیره،دیار بکر(يامد)،ارزروم،بایزید،هکاری،ماردین،بتلیس،وان،آگری شمدینان و... در عراق:آکره،دهوک،زاخو،عمادیه،سنجارو...
در ایران:ارومیه،سلماس،ماکو نقده،برادوست،ترگور،مرگور،وشمال خراسان
در سوریه:تمام مناطق کرد نشیناز جمله قامیشلی،حسکه،کردهای ساکن ارمنستان، گرجستان،ترکمنستان و... |
ب |
کرمانجی جنوبی |
موکریانی |
درایران:پیرانشهر،مهاباد،بوکان،سردشت،نقده،واشنویه |
سورانی |
در ایران:سقز،بانه،مریوان،تکاب و...
در عراق:سلیمانیه،کرکوک،اربیل(هه ولیر)موصل،رواندز،چم چمال،شقلاوه کویه قلعه دزه و... | ||
اردلانی |
در ایران:سنندج،دیواندره،کامیاران،لیلاخ | ||
جافی |
در ایران:جوانرود،روانسر،سرپل زهاب،ثلاث باوجانی | ||
ج |
کرمانشاهی/لری |
کرمانشاهی،لری،لکی،فیلی،بختیاری |
در ایران:کرمانشاه،دالاهو،صحنه،کنگاور،قصر شیرین،هرسین،سنقر،اسلام آباد،قروه،بیجار،ایلام،ایوان،ابدانان،مهران،دهلران،لرستان،پشتکوه وبخشی از ایلام و...
در عراق:خانقین،مندلی،بدره و... |
د |
گورانی/ زازیی |
گورانی(اورامی) |
در ایران:اورامان تخت،شامل جنوب مریوان ژاورود واورامان لهون شامل پاوه، نوسود ونودشه
در عراق:حلبجه بیاره تویله منطقه زنگنه وکاکه یی در کرکوک |
زازیی |
در ترکیه:بخشی از مناطق مینگول،دیرسیم،خارپوت،معدن ارزنجان دیاربکر(یامد)اورفا بتلیس |
آموزش زبان کردی
رسم الخط عربی ،دارای نواقص بسیاریست بطوریکه در قرن اخیر،اندیشمندان و سیاستمدارن کشورهای مختلف در خاورمیانه،افداماتی در جهت تغییر آن به خط لاتین انجام داده اند.مهمترین اشکالی که بر رسم الخط عربی وارد است،عدم تطابق نوشتار با گفتار است.مثلا:واژه"کردی" را به چند طریق می توان خواند وتنها راه تشخیص آن توجه به معنی جمله است.بعضی کشورها رسم الخط عربی خود را به لاتین تغییر دادند،که علی رغم جنبه های مثبت دارای اشکالات موجهی نیزاست. مانند از بین رفتن هنر خوشنویسی و هویت ملی،عدم مقبولیت عام خط لاتین،قطع ارتباط نسل جدیدبا نوشته های گذشتگان،هزینه یاد دادن خط جدیدو ...خط کردی با الفبای عربی ،با تغییراتی به جا،اشکالات خط عربی را بر طرف کرده به طوریکه اختلاف گفتار با نوشتار به حداقل رسیده است.در خط کردی،کسره-ضمه-فتحه تغییر شکل یافته وحالت اجباری به خود گرفته اند.